Als specialist in het vervullen van toezichthoudende functies, spreken we bijna dagelijks (potentiële) toezichthouders, opleiders, bestuurders en stakeholders. Persoonlijke en vaak indringende gesprekken, geven ons een inkijk en een goed beeld van de beweegredenen om een toezichthoudende functie te aanvaarden. Het houden van toezicht is inmiddels ontwikkeld met al haar verplichtingen, verantwoordelijkheden en maatschappelijke opgaven. Elke maand stelt Delfin Executives 5 vragen aan een toezichthouder.

We starten met San Croonenberg die wij hebben mogen bemiddelen als commissaris binnen de Raad van Commissarissen van investeringsbank LIOF.

Waarom heb je je beschikbaar gesteld als lid van een RvC of RvT?

Als hoofd van de Internal Audit Functie en adviseur op het gebied van Governance Risk Management & Compliance (GRC) heb ik veel contact met zowel leden van de Raden van Bestuur (RvB), als met leden van de Raad van Toezicht (RvT) en/of Raad van Commissarissen (RvC). Ik ben leergierig en kritisch van aard en wilde na het uitoefenen van diverse adviserende rollen in het GRC-speelveld ook eens aan de andere kant van de tafel zitten en zelf ervaring opdoen als toezichthouder. Verder heb ik de behoefte om een maatschappelijke bijdrage te leveren aan de BV Nederland. Als iedereen een steentje bijdraagt, zijn we met z’n allen sterk.

Wat zou morgen in toezichthoudend Nederland direct veranderd moeten worden?

Ik kan niet kiezen. Ik zie twee belangrijke veranderingen voor ogen voor toezichthoudend Nederland:
1) De aandacht voor ICT en digitalisering;
2) De in mijn ogen ontstane overkill aan toezicht en regels.

De veranderingen op het gebied van de digitale transformatie zijn enorm. Ondernemingen zoals Amazon, Alibaba, Google en Facebook zijn groot en machtig. Zij hebben inmiddels zoveel data van ons, zij zijn oppermachtig aan het worden. Niet voor niets speelt nu in Amerika de vraag of deze ondernemingen niet te groot zijn geworden en moeten opsplitsen omdat er te veel data zijn verzameld en onze privacy in gevaar is gekomen. Dat staat in contrast met de recente nieuwe Europese regelgeving op het gebied van gegevensbescherming, de AVG. Artificial Intelligence, domotica, internet of things en robotisering zorgen ervoor dat menselijke taken kunnen worden vervangen. Bij een vergrijzende bevolking en toenemende zorgvraag is dit hard nodig. In productieprocessen en het dagelijks gebruik van apparaten en middelen is de digitalisering niet meer weg te denken. Een nieuwe toezichthouder moet op de hoogte zijn van deze ontwikkelingen en aan de bestuurders de juiste vragen kunnen stellen als het gaat om ICT en digitalisering. Wat is de killerapp van deze organisatie? 

Met betrekking tot de tweede vereiste verandering zie ik in Nederland een land met veel kritische bewoners, gelukkig zou je kunnen zeggen, maar zo nu en dan gaan er toch zaken goed mis. Ik denk hierbij aan de recente bankencrisis, grote faillissementen zoals Imtech, DSB, Slotervaart en alweer wat langer geleden Fokker, DAF, RSV en Ogem. Last but not least – ik ben zelf RA – denk ik aan het weggevaagde vertrouwen in accountants van deze wereld.
Keer op keer zie je echter dat nieuwe maatregelen worden getroffen en nog meer regels en lagen met toezicht in het leven worden geroepen. En wie controleert dan de nieuwe controleur? Ik neem een ontwikkeling waar waarbij toezichthouders ruime broeken dragen in plaats van goedzittende skinny jeans en waar de rechter de toezichthouders tot de orde moeten roepen. Dat gaat in mijn ogen te ver. De ‘Substance over form’ mag wat mij betreft herleven opdat er ruimte komt voor pragmatische oplossingen. 

Wat is jouw belangrijkste advies aan een toekomstige toezichthouder?

Als je op internet zoekt naar do’s & don’ts voor toezichthoudendende functies tref je tientallen tips vanuit allerlei perspectieven aan. Mijn advies aan toekomstige toezichthouders is om enerzijds een gedegen opleiding op het gebied van toezichthouden te volgen en de ontwikkelingen van het vak te volgen: er verandert namelijk best veel. De nieuwe generatie toezichthouders is meer betrokken en is zich bewust van de verschillende facetten van de toezichthoudende rollen. Naast toezichthouden op het beleid van de onderneming/organisatie ben je werkgever van de bestuurder(s), heb je een adviserende rol en niet onbelangrijk heb je een uitgebreid netwerk nodig om mee te sparren en kennis te delen.
Anderzijds adviseer ik vooral jezelf te blijven en een professioneel kritische houding aan te nemen. Stel daarbij de juiste vragen vanuit een frisse onbevangen invalshoek en vraag door als je het niet snapt. Dat doorvragen kan in de boardroom, maar soms is het ook handig hiervoor een afzonderlijke afspraak te maken met een bestuurder of een van zijn medewerkers.

Welke vaardigheden en competenties zijn in jouw ogen onmisbaar om je functie uit te oefenen?

Je bent nooit alleen toezichthouder, je bent lid van een raad met 3 of meerdere leden. De vaardigheden en competenties van de individuele leden dienen te passen binnen de samenstelling van de gehele raad. Als basis neem je uiteraard de expertise vanuit je eigen vakgebied mee en het lef om op het juiste moment de juiste vragen te stellen. Enige boardroom ervaring is wel nodig. In een toezichthoudende rol kun je ingroeien door goed te luisteren en te kijken naar je collega toezichthouders.

Noch een  vaardigheid, noch een competentie maar absoluut onmisbaar is de factor tijd. Je moet voldoende tijd ter beschikking hebben of vrij kunnen maken om toezichthouder te zijn. .Bij de onderneming/organisatie kan zomaar uit het niets een crisissituatie ontstaan en dan moet je als toezichthouder/commissaris je verantwoordelijkheden nemen en er zijn. 1 á 2 dagen per maand kunnen vliegensvlug omslaan in 1 á 2 dagen per week.

Hoe ziet de ideale Raad van Toezicht of Raad van Commissarissen uit?

Dit is een open deur. De nieuwe toezichthouder is opgestaan en het ‘old boys network’ brokkelt langzaam af. Je ziet dat er bij verschillende ondernemingen en organisaties actief wordt ingezet op onderwerpen zoals diversiteit en inclusiviteit. Dat onderschrijf ik. De raad van Toezicht of de Raad van Commissarissen moet een goede afspiegeling zijn van onze maatschappij en doeltreffend haar taken verrichten voor de onderneming of de organisatie. Diversiteit en inclusiviteit zijn geen doel op zich zelf, maar een harde randvoorwaarde van een goed functionerende Raad van Toezicht of een Raad van Commissarissen.