Vijf vragen aan Annelie Stevens

Als specialist in het vervullen van toezichthoudende functies, spreken we bijna dagelijks (potentiële) toezichthouders, opleiders, bestuurders en stakeholders. Persoonlijke en vaak indringende gesprekken, geven ons een inkijk en een goed beeld van de beweegredenen om een toezichthoudende functie te aanvaarden. Het houden van toezicht is inmiddels ontwikkeld met al haar verplichtingen, verantwoordelijkheden en maatschappelijke opgaven. Elke maand stelt Delfin Executives 5 vragen aan een toezichthouder.

Waarom wilde je ‘ooit’ toezichthouder worden?

Een toezichthouderschap was eigenlijk helemaal geen wens, het overkwam me. Ik werd in 1999 gevraagd of ik wilde toetreden tot de Raad van Toezicht van een ROC. Dat was echt een vuurdoop. Binnen no-time was er een bestuurscrisis. De Raad van bestuur stapte op en er was een integriteitskwestie binnen de RvT. Daar stond ik dan. Het was een fusieorganisatie waar dus op bestuurlijk en op toezicht niveau behoorlijk wat aan de hand was. Ik heb hier veel van geleerd, het was echt alle ‘hands aan dek’. Wat ik bijvoorbeeld geleerd heb is dat je altijd moet zorgen voor een nieuwe RvT bij een fusie-organisatie. Vaak gaan leden van beide organisaties ‘over’ naar de nieuwe organisatie. Dat is in mijn ogen niet wenselijk omdat je altijd ‘erfenissen’ meeneemt. Wat fijn was, is dat er een ervaren voorzitter was die mij goed gecoacht en begeleid heeft. Dat was de basis en ook uiteindelijk een succesfactor. Dat wil ik ook graag doorgeven.

Hoe wil je dat dan doorgeven?

In elk toezichthouderschap is het belangrijk dat je tijd hebt, dat je er staat als er een crisis is, dat je prioriteiten stelt, de OR meeneemt en het personeel. Dat klinkt logisch en eenvoudig maar dat is een behoorlijke uitdaging Je moet kritisch blijven en niet zeuren, pro-actief en toekomstgericht. Als de cijfers komen en je bent niet tevreden moet je niet ‘zeuren’ over hoe dat nu kan, je moet vragen wat de bestuurder van plan is om het tij te keren. Het gaat om de toekomst. Die vaardigheden wil ik graag doorgeven aan nieuwe toezichthouders. Natuurlijk heb je opleidingen, een mooie basis maar dan stopt het. Je hebt je rugzak met bagage en trekt de wereld in. Wat mij betreft is stage ook een mogelijkheid met in zekere in beperkingen. Als je stageloopt bij een Raad van Toezicht krijg je inzicht in hoe die Raad zaken aanpakt en is het de vraag of je leert breed te kijken. Het echte werk begint als je bent benoemd als toezichthouder, juist dán moet je begeleid worden. Ik wil me vanaf nu richten als coach op nieuwe toezichthouders die gevraagd en ongevraagd voor advies komen. Even spiegelen, sparren en helpen. Ik wil mijn energie steken in de nieuwe toezichthouder door een zetje geven om de juiste beslissingen te nemen in zijn of haar vak van toezichthouder.

Noem je een toezichthouderschap bewust een ‘vak’?

Jazeker. Toezichthouden is een vak. Het is geen hobby maar een serieuze nevenfunctie met verantwoordelijkheden waarvoor je gekwalificeerd moet zijn. Zelf heb ik ervaren dat het fijn is dat ik ervaring als bestuurder heb. Ik heb aan beide kanten van de tafel gezeten. Door de ervaring en kunde die je hebt opgedaan moet je in staat zijn boven de materie te hangen. Je moet met je kennis en kunde integraal en integer kunnen kijken. Een brok levenservaring is onmiskenbaar belangrijk. Iedereen kan toezichthouder worden als je meer wilt weten dan het waarom.

Wat moet morgen veranderen in toezichthoudend Nederland?

Meer diversiteit. We roepen het wel, we doen het niet. Stap af van de traditionele rolpatronen. Iemand met een achtergrond in bedrijfsvoering kan vaak beter het overzicht hebben dan een accountant die het werk van de accountant van de organisatie over doet. Allemaal goede kwaliteiten maar kijk vooral wat je nodig hebt. Niet terugkijken maar vooruitkijken. Waar wil ik naar toe met mijn organisatie en wie en wat heb ik daarvoor nodig?

Welke tips heb je voor potentiële toezichthouders?

Stel telkens de vraag: wat ik nu doe, is dat belangrijk voor de toekomst? Heb aandacht voor je eigen rolopvatting. Houd de balans: afstand en nabijheid met de bestuurder. Je hebt je eigen specialiteit maar je vormt wel één geheel. En, naarmate de jaren verstrijken, heb ik geleerd om te vertrouwen op buikgevoel als extraatje. Als je buik de eerste keer pijn doet bij een besluit, dan is het geen goed besluit. En de belangrijkste tip waar ik mee begon en waar ik de komende tijd voor beschikbaar ben: zorg voor een coach, een sparringspartner! Onthoudt daarnaast dat er altijd een 2-zijdig belang is: het belang van de organisatie en de omgeving. Het vak van toezichthouder is mooi en erg verantwoordelijk, neem die verantwoordelijkheid en geniet!